شیعیانی که در عصر غیبت امام زمان (عج) پناه مردماند
تاریخ انتشار: ۱۶ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۲۷۶۹۸۶
اصل رویدادهای آخرالزمان به دوران غیبت امام زمان (عج) به ویژه از دوران کنونی ما به بعد اختصاص دارد. مسئلهای که در این میان مطرح است، وضعیت رشد شیعیان و محبان عترت علیهمالسلام در دوران غیبت است. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، عصر غیبت امام عصر عجلالله تعالی فرجه دورانی است که در احادیث با تعبیر آخرالزمان هم یاد میشود؛ هرچند مسئلهی آخرالزمان حداقل از زمان بعثت نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله موضوعیت دارد، اما اصل رویدادهای آن، به دوران غیبت امام زمان عجلالله تعالی فرجه به ویژه از دوران کنونی ما به بعد اختصاص دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وقتی در این باره احادیث را مرور میکنیم، به یکسری کلیدواژهها میرسیم؛ از جمله آنها ابدال و اوتاد هستند که در احادیث به ترتیب، به عنوان جایگزین انبیاء و واسطهی فیض خداوند و واسطۀ حفظ سرزمینها از آفات معرفی شدهاند؛ منتها اصل این احادیث در منابع اهل سنت است و ریشه در روایات شیعی ندارد. به اعتقاد اندیشمندان شیعی، اسناد و متون این احادیث با اضطراب مواجه است و زیاد قابل اعتنا نیستند. هرچند اصل قضیه قابل انکار نیست، اما ابدال و اوتاد حقیقی را همان وجود مقدس اهل بیت علیهمالسلام دانستند.1
بلایای آخرالزمانی و ویژگی یاوران ظهور در بیان امام باقر (ع)/ اهل غلوّ در نگاه امام پنجمکلیدواژۀ بعدی، فقها هستند که در این باره نیز تصریحاتی در روایات دیده میشود. این عده از علمای بزرگوار دین نیز در حد تبیین و استنباط عقلی و نقلیِ احکام شرعی به عنوان سکانداران جامعه اسلامی برگزیده شدند، اما نه در حد بیان معارف حقهی قرآن و عترت که از آن با عنوان اصول دین یاد میشود؛ چرا که اساساً اصول دین اثباتی است نه استنباطی و خود فقها در این بخش، تقلید را جایز ندانستند. در واقع طبق آموزههای اسلام، تمام معارف اسلامی، منحصر در فقه و احکام شرعی نیست بلکه دایرهی آن تا اصول (معارف) و اخلاقیات را در بر میگیرد و یک فقیه تا حد فرعیات (احکام شرعی) وظایفی را در قبال جامعه بر عهده دارد. در واقع اگر بخواهیم در این زمینه اولویتبندی داشته باشیم، اولویت اصلی با معارف و اصول است، اما پایهی آن احکام شرعی و تقید به اخلاقیات است؛ از این رو هیچ فردی نمیتواند مدعی فتح قلههای معرفت را داشته باشد، اما مقید به احکام فقهی شریعت نباشد و یا از اخلاق عدول کند، همچنان که امروزه برخی جریانهای فرقهای از جمله فرقه اهل حق، به عدم این تلازم نظر داده و با توجه به مبانی فکری خود به معنویت منهای التزام عملی به شریعت و معنویتهای شریعتگریز قائل هستند.
دیگر کلیدواژهای که در احادیث درباره واسطهی عترت و یا واسطهی معارف دین وجود دارد، «شیعیان» هستند که متأسفانه کمتر به این مسئله پرداخته شده است. جالب است که استعمال این مفهوم در احادیث به مراتب متقنتر و موثقتر از سایر دستهجات واسطهها هستند. شما این دست احادیث زیاد است که در ادامه به برخی از موارد اشاره میشود.
امام سجاد علیهالسلام در روایتی ضمن بیان برخی از حقایق صحیفه فاطمه سلامالله علیها دربارۀ رویدادهای غیبت فرمود «یَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ مِنْ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَیْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِینَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ ص بِالسَّیْفِ أُولَئِکَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِیعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِینِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْرا» اى ابو خالد، مردم زمان غیبت او که معتقد به امامتش و منتظر ظهورش هستند، از مردم هر زمانى برترند، زیرا خداى تبارک و تعالى «عقل» و «فهم» و «معرفتى» به آنها عطا کرده است که غیبت نزد آنها چون مشاهده است و آنها را در این زمان بمانند مجاهد در رکاب رسول خدا صلیالله علیه و آله با شمشیر قرار داده است؛ آنان به حق، مخلصان و شیعیان صدیق ما و داعیان به دین خداى عز و جل در پنهان و آشکار هستند.
نکتهی عجیبی که در این روایت وجود دارد و نشان میدهد هر عالمی به بلندای معرفت آن نمیرسد، این است که امام فرمود «غیبت نزد آنها چون مشاهده است»؛ یعنی پردهای بین آنها با امام علیهالسلام وجود ندارد، لذا نمیتوان به راحتی این شیعیان را تسری به هر قشر و گروه و افرادی داد.
روایت بعدی، حدیثی مشهور به خطبۀ «همام» است. طی این روایت، امیرالمؤمنین علیهالسلام برخی ویژگیهای متقین و شیعیان را به فردی به نام «همام» بیان میکند. حضرت در بخشی از این روایت میفرماید: «فَهُمُ الْعَارِفُونَ بِاللَّهِ الْعَامِلُونَ بِأَمْرِ اللَّهِ أَهْلُ الْفَضَائِلِ وَ الْفَوَاضِلِ؛ شیعیان کسانى هستند که خدا را میشناسند و به اوامر او گردن مینهند، آنها اهل فضیلتها و مقامات عالیه هستند» تا آنجا که فرمود «أُولَئِکَ عُمَّالُ اللَّهِ وَ مَطَایَا أَمْرِهِ وَ طَاعَتِهِ وَ سُرُجُ أَرْضِهِ وَ بَرِیَّتِهِ أُولَئِکَ شِیعَتُنَا وَ أَحِبَّتُنَا وَ مِنَّا وَ مَعَنَا أَلَا هَا شَوْقاً إِلَیْهِمْ»؛ آن گروه، کارگزاران خداوند و محل امر او و طاعتش و چراغهاى فروزان روى زمین و خلقش هستند (و مردم از آنها روشنایى میگیرند.) آن جماعت، شیعیان و دوستان ما هستند؛ آه چه اندازه مشتاق دیدار آنها هستم.
نکتهای که در حدیث دیده میشود، درجهای از شیعیان است که:
1. عارف به الله هستند؛ یعنی نسبت به معارف و نظاماتی که خداوند در عالم بنا نهاده از جمله معرفت به رسولان و در رأس آنها معرفت به ائمه، شناخت نظام عالم، نظام خلقت و نظام ظهور و قیامت؛ وگرنه ذات خداوند که قابلیت درک و معرفت ندارد
2. عامل به امر الله هستند؛ یعنی عمل میکنند به امر و مأموریتی که خداوند برای نظام خلقت و نظام بشریت در نظر گرفته است که مصداق بارز آن امر ظهور2 است که البته مقدمهاش، معرفت به جزئیات این برنامه است که در فراز اول با عنوان «الْعَارِفُونَ بِاللَّهِ» مطرح شد.
3. اهل فضائل و مقامات عوالمی و نشئاتی هستند؛ به این معنا که در درجات فضل و پلکان عوالم چنان رشد میکنند که آسمانهای هفتگانه را طی میکنند و به ملکوت و عرش خدا میرسند و بعد مجرای نور خداوند شده و از آن ارتفاعات بر عالم نورفشانی میکنند، همچنان که در فرازهای بعدی از این شیعیان با عنوان «سُرُجُ أَرْضِهِ وَ بَرِیَّتِهِ»، یعنی چراغهای زمین خدا و خلقش یاد شده است.
4. این شیعیان «عُمَّالُ اللَّهِ» یا کارگزاران حریم خدا هستند؛ یعنی پس از آنکه معرفت به نظام هستی یافتند، عمل به امر الله کردند و سلوک آسمانیشان را طی کردند، به آنها عنوان «کارگزاران حریم خدا» اطلاق میشود که در واقع کارگزاران امر الله یا به تعبیری «یاوران حقیقی ظهور» هستند.
5. دیگر ویژگی شیعیان در این حدیث «مَطَایَا أَمْرِهِ و طاعتِه» است، یعنی محل فرود و دریافت امر الله و طاعت خدا هستند و امر خدا در ظرف وجود آنها پایین میآید، منتها با واسطهای که همان امام معصوم است که از جانب خداوند صاحب امورند و در اصطلاح به ایشان «صاحب الأمر» اطلاق میشود.
6. ویژگی بعدی این شیعیان، «چراغهای زمین و خلق» خدایند که توضیح آن گذشت.
نکتۀ حائز اهمیت این است که این شعیان در هر زمان و مکانی وجود دارند و منحصر در زمان خاصی نیستند. وظیفۀ مردم و در رأس آنها نخبگان جامعه هستند که این شیعیان را بشناسند و از علم و معرفت آنها و چراغ پر فروغشان که متصل به انوار مقدس عترت است، نهایت بهره را ببرند. این شیعیان در لسان قرآن گاه با عنوان انصار الله از آنها یاد میشود، گاه با عنوان حزب الله و یا امت معدودهای که به تصریح قرآن، عذاب کافران متوقف به آمدن چنین امتی رشدیافتهای است3.
------------------------
پاورقی:
1. موضوع بسیار قابل تأمّل در ارزیابى روایات ابدال ، تفسیرى است که در کتاب الاحتجاج ، از خالد بن ابى هیثم فارسى، از امام رضا علیه السلام نقل شده است. او مىگوید به ابو الحسن الرضا علیهالسلام گفتم: همانا مردم مىپندارند که در زمین ابدال هستند. ابدال چه کسانى هستند؟ امام علیهالسلام در پاسخ فرمود: صَدَقُوا ، الأَبدالُ هُمُ الأَوصِیاءُ ، جَعَلَهُمُ اللّهُ عز و جل فِى الأَرضِ بَدَلَ الأَنبِیاءِ إذا رَفَعَ الأَنبِیاءَ وَ خَتَمَهُم بِمُحَمَّدٍ صلى الله علیه و آله ... یعنی راست مىگویند. ابدال ، همان اوصیا هستند. خداوند عز و جل زمانى که پیامبران را بُرد و سلسله آنها را به محمّد صلى الله علیه و آله ختم کرد، آنها را جایگزین پیامبران قرار داد.
در این روایت ، دو نکته قابل توجّه است:
نکته اوّل اینکه در قرن دوم هجرى موضوع «ابدال» در میان عموم اهل سنّت رواج داشت، اما در روایات اهل بیت علیهمالسلام اصلاً مطرح نبوده و یا شایع نبوده است.
نکته دوم اینکه امام علیهالسلام همراه با ردّ ضمنى مفاهیم ساختگى معاصر خود درباره واژهی ابدال، مفهوم حقیقى آن را تصدیق کرده و آن را به اوصیاى انبیاى الهى تفسیر کرده است، چنان که در شمارى از روایات واژههاى «اَوتاد» و «اَقطاب» نیز بر امامانِ اهل بیت علیهمالسلام و یا شخصیتهاى محورى از یاران آنها اطلاق شدهاند.
با توجه به آنچه بیان شد، مىتوان گفت: عناوین و اصطلاحات یاد شده خصوصاً عنوان «ابدال»، ریشه در تعالیم اصیل قرآن و سنّت ندارند؛ اما رواج آنها در میان توده مردم سبب شده تا اهل بیت علیهمالسلام با تطبیق معانى لغوى و عرفى آنها بر معانى صحیح، مانع سوء استفاده سیاستمداران و منحرفان از این عناوین شوند.(دانشنامه قرآن و حدیث جلد 12 صفحه 82 تا صفحه91)
2. امام صادق علیهالسلام ذیل آیه اول نحل فرمود منظور از «أَتى أَمْرُ اللَّهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ»، یعنی «امر خدا رسید پس در آن شتاب نکن»، فرمود: هُوَ أَمْرُنَا أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ لَا تَسْتَعْجِلَ بِهِ حَتَّى یُؤَیِّدَهُ اللَّهُ بِثَلَاثَةِ أَجْنَادٍ الْمَلَائِکَةِ وَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الرُّعْبِ وَ خُرُوجُهُ ع کَخُرُوجِ رَسُولِ اللَّهِ ص ...؛ یعنی امر الله همان امر ماست و در آن عجله نکن تا اینکه خداوند او را به سه لشکر یارى فرماید: ملائک، مؤمنین و رعب؛ و خروج او مانند خروج رسول الله (ص) (پنهان و آشکارا) است، آنجا که خداوند میفرماید: «کَما أَخْرَجَکَ رَبُّکَ مِنْ بَیْتِکَ بِالْحَق» یعنی «همچنان که پروردگارت تو را از خانهات بحقّ و راستى بیرون آورد.» (الغیبة نعمانی، ص198)
3. وَ لَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِلى أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ لَیَقُولُنَّ ما یَحْبِسُهُ أَلا یَوْمَ یَأْتیهِمْ لَیْسَ مَصْرُوفاً عَنْهُمْ وَ حاقَ بِهِمْ ما کانُوا بِهِ یَسْتَهْزِؤُنَ؛ و اگر عذاب را از آنان تا (آمدن) امت معدوده تأخیر اندازیم، مسلماً [ از روى استهزا ] خواهند گفت : چه عاملى آن را [ از آمدن ] باز میدارد ؟! آگاه باشید، روزى که عذاب به آنان رسد، بازگشتى براى آنان از آن عذاب نیست و عذابى را که همواره مسخره میکردند ، آنان را فراخواهد گرفت.
انتهایپیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: آخرالزمان امام زمان عج اهل بیت علیهم السلام الله علیه و آله علیه السلام احکام شرعی دوران غیبت غیبت امام امر الله
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۲۷۶۹۸۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
امام جمعه قم: در اسرائیل تظاهر کنندگان تصویر رهبر معظم انقلاب را حمل کردند و شعار دادند ما را از دست نتانیاهو نجات دهید
امام جمعه قم گفت: استکبار جهانی و دشمنان بشریت همواره در برابر بیداری ملتها احساس خطر میکنند و هر جریانی که برابر آنان قدعلم کند، نظام مستکبر بدنبال خاموش کردن آن است.
به گزارش مهر؛ آیت الله سید محمد سعیدی در خطبههای نماز جمعه این هفته قم که در مصلای قدس این شهر برگزار شد گفت: در روز شهادت امام صادق علیهالسلام رژیم شاه به مدرسه فیضیه حمله کردند و طلاب و مردمی که در این مراسم حضور یافته بودند را مورد شتم و ضرب قرار دادند و شماری را نیز به شهادت رساندند.
امام جمعه قم با تسلیت شهادت صادق آل محمد (ص) بیان کرد: باید بدانیم علت تمام مصیبتهایی که در حق اهل بیت علیهم السلام روا داشته شده چه بوده که امام باقر علیه السلام فرمود هر کسی ستمهای ناروایی که بر ما اهل بیت علیهم السلام روا داشته نشناسد با کسانی که این کارها را انجام دادند شریک است.
آیت الله سعیدی گفت: ائمه معصومین علیهم السلام در طول امامت خود بدنبال حاکمیت الهی بودند و حاکمان زمان میدانست که امام صادق علیه السلام داعیه امامت دارد و درسی که ما باید در این عرصه بگیریم پیروی از سیره اهل بیت علیهم السلام است و کسی که میگوید دین از سیاست جدا است در واقع از اسلام و دین چیزی نفهمیده است.
خطیب جمعه قم با اشاره به عملیات غرور آفرین وعده صادق گفت: این عملیات دارای ابعاد گسترده و پیچیدهای بود که ایران اسلامی در این عملیات محاسبات چندین ابرقدرت را بهم ریخت.
تولیت حرم بانوی کرامت افزود: در اسرائیل تظاهر کنندگان اسرائیلی تصویر رهبر معظم انقلاب را حمل کردند و شعار دادند ما را از دست نتانیاهو نجات دهید.
وی گفت: رهبر معظم انقلاب در خصوص حل مشکل فلسطین در دیدار با معلمان تاکید کردند هیچ راه حلی جز بازگشت صاحبان این سرزمین وجود ندارد.
آیت الله سعیدی با اشاره به اعتراض دانشجویان علیه جنایات رژیم اشغالگر قدس بیان کرد: اقدام دانشجویان دانشگاههای آمریکا و اروپا یادآورد تدبیر حکیمانه رهبر معظم انقلاب اسلامی است که در سالهای اخیر برای جوانان آمریکا و اروپا دو نامه نوشتند و در این نامهها در برقراری تعامل فرهنگی مخاطب خود را جوانان قرار دادند و تلاش شد تا راهبرد بیداری در غرب پدید آید.
امام جمعه قم ادامه داد: استکبار جهانی و دشمنان بشریت همواره در برابر بیداری ملتها احساس خطر میکردند و هر جریانی که با بیداری ملتها قد علم کرد، نظام مستکبر بدنبال خاموش کردن آنها است، چرا که آنان میدانند اگر ملتها بیدار شوند، نمیتوانند به چپاول خود ادامه دهند و امروز این شرایط در غرب حاکم است.
وی اضافه کرد: متأسفانه عدهای امروز در برابر اقدامات آمریکا علیه دانشجویان سکوت کردند.
آیت الله سعیدی با اشاره به آغاز دهه کرامت گفت: خروجی دهه ولایت صرف شادی و بزرگداشت نیست و بیان فضائل اهل بیت علیهم السلام باید در دستور کار باشد و خروجی دهه کرامت باید افزایش میزان ارادت و عمل مردم به آیات الهی باشد.
امام جمعه قم ابراز کرد: زیارت با معرفت اهل بیت علیهم السلام و عمل به احکام اسلامی باید سرلوحه برنامهها باشد.
آیت الله سعیدی افزود: از نیروی انتظامی به دلیل تلاشهایی که در عرصه حجاب و عفاف دارد باید تقدیر کرد.
وی بیان کرد: رئیس جمهور ۲۰ اردیبهشت در قالب دومین سفر به استان قم خواهند آمد که امید است این سفر نیز پر از خیر و برکت باشد.
کانال عصر ایران در تلگرام